وکیل کسی است، که از سمت شخص حقیقی یا حقوقی به عنوان نماینده، ملزم به انجام امور موکل خود میگردد. وکالت در لغت به معنی واگذار کننده، است.
بنابر ماده 656 قانون مدنی، وکالت عقدی جایز است، که یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امور مدنظرش، در جایگاه نماینده خود برگزیند. منظور از جایز بودن عقد این است، که هر کدام از طرفین هر موقع بخواهند میتوانند، عقد را فسخ کنند.
عقد وکالت به وکیل این اختیار را میدهد، که حتی در صورت عدم حضور موکل هم اموری که به او محول شده را، بنا بر اختیارات تفویض شده، انجام دهد.
وکالت ممکن است، در جهت امور خاصی باشد، یا برای تمام امور مشرف باشد، که به حالت دوم وکالت تام الاختیار میگویند. در این نوع وکالت شخص وکالت دهنده، تمام اختیارات مالی و غیر مالی و حقوقی خود رابه وکیل واگذار میکند. مدت قرارداد این عقد میتواند، محدود یا نامحدود باشد.
این نوع وکالت، بسیار حساس است و بهتر است، قبل از انجام این کار حتما اطلاعات طرف مقابل را به طور کامل بشناسید و با یک وکیل حقوقی حتما مشورت کنید.
این وکالت نامه مابین کسانی انعقاد میشود، که فرد انتقال دهنده موکل تمام اختیارات امور مادی و اداری خود را به وکیل داده و دیگر لزومی نیست برای انجام هر کاری وکالت جداگانهای تنظیم کند. این نوع وکالت به صورت رسمی، در دفاتر اسناد رسمی تنظیم میشود.
وکالت تام الاختیار را میتوان، به دو دسته تام الاختیار بلاعزل و تام الاختیار ساده تقسیم کرد.
در تعریف تام الاختیار ساده، موکل میتواند هر گاه که بخواهد، وکیل خود را عزل کند.
در وکالت بلاعزل، موکل علاوه بر حق اختیارات به وکیل، حق برکناری وی را از خود سلب کرده است و نمیتواند وکالت را برهم بزند؛ مگر این که موکل موضوعی را در دادگاههای حقوقی ثابت کند، که وکیل شروط ضمن عقد را رعایت نکرده و توافقات طرفین از بین رفته است و در این صورت میتواند وکالت را بر هم زند.
تفاوت وکالت تام و بلاعزل
در وکالت تام موکل میتواند، بدون هیچ دلیل خاصی وکالت را بر هم زند؛ ولی در وکالت بلاعزل برای بر هم زدن عقد، در صورت حجر، جنون و سفه و فوت موکل و وکیل است.
● رسمی و محضری
● عادی
طرفین قرارداد میتوانند، مابین خود وکالتنامهای دستنویس تنظیم کنند، که به آن قرارداد عادی میگویند. اگر وکالتنامه تنظیم شده بین طرفین در دفتر اسناد رسمی ثبت شود، آن وکالتنامه رسمی و محضری است.
1. فوت وکیل یا موکل
2. جنون وکیل یا موکل
3. از بین رفتن موضوع وکالت
4. انجام دادن کاری مخالف با کار وکیل
5. عزل وکیل توسط موکل
6. استعفای وکیل
وکالت نامه تا زمانی که مخالف قانون و قواعد قانونی نباشد، دارای اعتبار است.
وکالت نامه را به سه دلیل نمیتوان از بین برد؛ یکی این که فرد موکل میتواند، با خواست و اراده خودش وکیل را عزل کند یا وکیل به خواست خود می تواند استعفای دهد، دومین دلیل این که، با فوت یا جنون یکی از طرفین (موکل یا وکیل)، وکالتنامه باطل میشود.
هزینه وکالت نامه بر اساس نوع وکالت تعیین میشود.
هزینه وکالت نامه سالانه تغییر میکند.
حق التحریر وکالت نقل و انتقالات و وکالت کاری در سال 1401، به مبلغ 150 هزارتومان در دفتر اسناد رسمی تعیین شده است.
برای تنظیم وکالتنامه، داشتن کارت شناسایی وکیل و فرد موکل ضروری است. همچنین باید سندی که نشان دهد، موکل مالک اصلی است، وجود داشته باشد؛ در صورتی که وکالت مبنی بر ارائه حقی از سوی موکل به وکیل باشد، باید مدرکی وجود داشته باشد، که نشان دهد موکل دارای آن حق است.
در این مبحث مرد به زوجه (همسر) خود وکالت میدهد، که طلاق طبق شرایط مندرج در وکالتنامه و بدون حضور او و از طریق انتخاب وکیل دادگستری انجام شود.
وکالت تام الاختیار طلاق به معناهای دیگر، حق طلاق، وکالت در طلاق زن حق طلاق زوجه، حق طلاق محضری، شرط وکالت در طلاق عقدنامه، تعریف میشود.
مورث در هنگام فوت ممکن است، تمام اختیارات مورورثی خود را توسط یک وکیل به شخصی واگذار کند. اگر او تمامی اموال خود را به ضرر دیگر ورثه منتقل کند، وراث میتوانند برای دریافت سهم الارث خود، از شخص وکیل یا منتقل کننده شکایت کنند.
در این نوع وکالت، مالک به وکیل حقوقی خود وکالت تام الاختیار میدهد، که کارهای فروش توسط وی انجام گیرد. حالت دیگری نیز وجود دارد، که مالک ملک خود را به شخصی فروخته، ولی به کسی وکالت تام میدهد، تا کارهای مربوط به فروش و گرفتن ثمن و انتقال سند را انجام دهد.
وکالت عقدی جایز است و موکل میتواند وکیل را عزل کند؛ مگر آنکه وکالت بلاعزل باشد، که اینجا موکل حق عزل ندارد. همچنین یکی دیگر از راههایی که اعتبار وکالت را از بین میبرد، استعفای وکیل وکالتنامه است.
زمانی که وکالت بر اثر فوت، حجر و یا حتی رجوع از اذن توسط وکیل منحل شود، چنان چه وکیل پس از فوت موکل یا پس از اتمام وکالتنامه اقدام به معاملهای کند؛ آن عقد منعقده غیر نافذ خواهد بود و نیاز به اجازه وراث خواهد داشت.
وکیل امین موکل شناخته میشود و باید بیشتر از هر چیزی به فکر منافع و رعایت مصلحت موکل باشد. بدین ترتیب دو طرف قرارداد نسبت به هم تعهداتی دارند، که عدم رعایت آن با مسئولیت قانونی همراه است.
اموالی که نزد وکیل سپرده میشود، جهت انجام اجرای حدود وکالتنامه نزد وکیل به امانت نگه داشته میشود. از این جهت وکیل مسئولیت حفاظت از اموال را نیز بر عهده دارد. اختیاری که وکیل پس از انعقاد عقد به دست میآورد ناشی از اراده موکل و محدود به مفاد وکالتنامه است.
از جایی که قرارداد وکالت یکی از قراردادهای مرسوم جهان امروز است، ما سعی خود را به کار بستیم، قراردادی تنظیم کنیم، که تمام دغدغههای طرفین را با رعایت اعم مفاد قانونی لازم در بر بگیرد.