هرگاه کارفرما قصد استخدام کارگری را داشته باشد می بایست با یک یا چند نفر کارگر قرارداد بنویسد و با آن ها امضا کند. قرارداد سندی است که طرفین متعهد می شوند و ملزم به انجام آن میگردند.
در قرارداد کار موقت قانونگذار قوانین خودش را بیان می کند. همانطور که مشخص است برای مدت معین محدود تنظیم می شود. در چنین قراردادی همکاری کارگر با کافرما در مدت زمان موقت تعیین خواهر شد.
در قرارداد کار موقت مدت زمان همکاری کارگر و کافرما ذکر می شود پس از آن زمان تعیین شده در قرارداد سپری شد این قرارداد فاقد اعتبار است.
در ابتدا بهتر است درمورد انواع قرارداد ها توضیحی داشته باشیم:
قرارداد غیر موقت یا قرارداد دائم، یک نوع توافق نامه بدون زمان است. به طور کل در هیچ یک از بندهای این قرارداد، اشاره ای به موقتی بودن وجود ندارد. فسخ این قرارداد فقط با فوت کارگر، بازنشستگی، استعفا و اخراج موجه امکان پذیر است.
ساختار این قرارداد به شکلی است که مدت قرارداد از سوی کارفرما مشخص یا تمدید میگردد. عدم تمدید قرارداد نیز به معنای پایان مدت قرارداد است.
در این قرارداد زمان یا مدت قرارداد کمتر اهمیت داده می شود؛ اگرچه بهتر است که مدت زمان در متن قرارداد نوشته شود ولی بیشتر بر اساس عمل و نتیجه بنیان گذاری می شود. چنانچه کارفرما پس از پایان مدت قرارداد، تمدید قرارداد ننمود؛ توافق نامه به پایان می رسد و پس از انجام عمل، رابطه کارگری و کارفرمایی تمام می شود.
ممکن است پس از پایان رسیدن مدت قرارداد کارگر و کارفرما قصد داشته باشند توافق را تمدید کنند؛ که باید از قبل در متن قرارداد ذکر کرده باشند. یعنی اگر شرایط تمدید در متن قرارداد مشخص شده است، باید مشخص شده باشد که توافق به صورت خودکار تمدید گردد یا براساس مشروط به تایید طرفین باشد.
در حالت تمدید خودکار، کارفرما و کارگر، تاثیری در تمدید قرارداد ندارند. به محض تمام شدن مدت آن، قرارداد برای یک دوره دیگر تمدید خواهد شد. البته در حالت تمدید خودکار، متن قرارداد به این شکل تنظیم میشود که، درصد مشخصی در دوره بعد، به مجموع دستمزد کارگر اضافه میشود که این درصد به دلیل تغییرات ارزش پول کشور است و در مجموع، این مبلغ، از حداقل دستمزد وزارت کار، کمتر نخواهد بود. اما در حالت دوم، تمدید قرارداد با توافق طرفین و مطابق شرایط مورد نظر آن‌ها، انجام میشود.
• تعیین ساعت کاری
• مشخص شدن نام بیمه شونده و بیمه کننده در قرارداد
• مشخص شدن تاریخ استخدام در قرارداد
• تعیین موارد مربوط به فسخ
• تعیین مدت قرارداد
• تعیین موارد به مزایا و حقوق
• تعیین مرخصی و تعطیلات
مطابق با ماده 51 قانون کار ، ساعات کار کارگران در هر روز، نباید از 7 ساعت و 20 دقیقه بیشتر باشد. البته در کارهای سخت و زیان آور و زیر‌زمینی ساعات کار نباید از شش ساعت در روز و 36 ساعت در هفته بیشتر شود.
کارفرما و کارگر می‌توانند ساعات کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان نوشته شده در قانون کار و در سایر روزها بیشتر از آن قرار دهند به شرط آن که مجموع ساعات کار در کل هفته از 44 ساعت بیشتر نشود.
در حال حاضر، حداقل دستمزد کارگری 1,393,250 ریال (یک میلیون و سیصد و نود و سه هزار و دویست و پنجاه ریال) است و حداقل حقوق ماهیانه (برای 30 روز کار) مبلغ 41,797,550 (چهل و یک میلیون و هفتصد و نود و هفت هزار و پانصد و پنجاه ریال) محاسبه میشود.
مطابق با ماده 62 قانون کار ، روز جمعه به عنوان روز تعطیل کارگران محسوب میشود که البته به روز جمعه مزد تعلق می‌گیرد حتی با وجود آن که کارگر کار نکرده باشد و در تعطیلات باشد.
البته در اموری که نیاز به کار در روز جمعه است، اگر از تعطیلی روز جمعه استفاده نشود کارگر حق دارد 40 درصد اضافه بر مزد دریافت کند یعنی علاوه بر حقوقی که بخاطر کار در روز جمعه دریافت می‌کند 40 درصد از حقوق روزانه خود را هم دریافت خواهد کرد.
مرخصی سالانه کارگران با استفاده از مزد و محاسبه چهار روز جمعه، مجموعا یک ماه است. بقیه روزهای تعطیل جزو روزهای مرخصی محسوب نمی‌شود.
در مورد کارگرانی هم که کمتر از یک سال مشغول به کار هستند میزان مرخصی استحقاقی به نسبت مدت زمانی که کار کرده‌اند از کل سال و از میزان یک ماه مرخصی استحقاقی محاسبه میشود.
حق مسکن و بن کاری ، از مزایای قانونی کارگر و کارمند محسوب میشود.
کارفرما موظف است این حقوق قانونی را پرداخت کند. اگر از پرداخت آن مبالغ خودداری کرد، کارگر می‌تواند به وزارت کار مراجعه کند و دعوای او در آنجا مطرح شود.
در حال حاضر، بن کارگری به میزان 8,500,000 ریال (هشت میلیون و پانصد هزار ریال) و حق مسکن به مبلغ 6,500,000 ریال (شش میلیون و پانصد هزار ریال) است.
پرداخت حق اولاد به کارگر، شرایط زیر را دارد:
1. حق اولاد برای تمام فرزندان تعلق می‌کیرد.
2. کارگر باید حداقل 720 روز، سابقه داشته باشد.
3. باید سن فرزندان، کمتر از 18 سال تمام شمسی باشد. یا فرزندان مشغول به تحصیل بدون اشتغال به کار باشند.
4. در در مورد دختر، تا زمان ازدواج، حق اولاد پرداخت میشود.
در حال حاضر، حق اولاد به میزان 4,179,750 ریال (چهار میلیون و صد و هفتاد و نه هزار و هفتصد و پنجاه ریال) است.
یک نکته مهم این است که در حال حاضر و با توجه به قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، محدودیتی در تعداد اولاد کارمند و کارگر وجود ندارد. بر همین اساس، کارفرما موظف به پرداخت حق اولاد به تمام فرزندان نیروی انسانی خود است. این در حالی است که تا قبل از تصویب این قانون، در خصوص حق اولاد، سقف وجود داشت و این سقف تا دو فرزند بود. به عبارت دیگر، تا قبل از تصویب قانون جدید، فقط دو فرزند از فرزندان کارگران و کارمندان مشمول حق اولاد بودند و در مورد تعداد مازاد بر این افراد، مبلغی پرداخت نمیشد. به نظر می‌رسد این تغییرات با هدف تشویق به فرزند آوری طراحی و در متن قانون منعکس شده است.
طبق ماده 46 قانون کار، ماموریت وقتی اتفاق می‌افتد که کارگر برای انجام کار، حداقل، 50 کیلومتر از کارگاه دور شود یا اگر تا این مسافت دور نمی‌شود، مجبور باشد، حداقل یک شب در محل ماموریت توقف کند. طبق قانون کار، حق ماموریت از مزد ثابت یا مزد مبنای کارمند و کارگر، کمتر نیست. از طرف دیگر، کارفرما موظف است، هزینه رفت و برگشت به محل ماموریت را پرداخت کند.
کارگر در مورد پرداخت این هزینه‌ها هیچ وظیفه‌ای ندارد.
